W dniach 28-30 listopada 2014 w Domu Polskim w Belgii odbyły się niezwykle obszerne, dwudniowe warsztaty dla nauczycieli polonijnych dotyczące dwujęzyczności. Na zajęcia zorganizowane przez Stowarzyszenie Wspólnota Polska niezwykle licznie przybyli nauczyciele zrzeszeni w Forum Polskich Szkół w Holandii.
Szkolenie przeprowadziła Aneta Nott-Bower – mgr, absolwentka logopedii w Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Zainteresowania naukowe: dwujęzyczność. Jako logopeda dwujęzyczny pracuje z dziećmi w Wielkiej Brytanii oraz prowadzi szkolenia dotyczące dwujęzyczności dla rodziców i nauczycieli dzieci dwujęzycznych w różnych krajach Europy. Autorka serwisu dla rodziców i nauczycieli dzieci dwujęzycznych www.bilingualhouse.com
W programie poruszone zostały następujące tematy:
• dwujęzyczność kiedyś i dzisiaj;
• wpływ dwujęzyczności na rozwój dziecka;
• strategie dwujęzycznego wychowania i wspomagania dwujęzycznego rozwoju w domu i w szkole;
• kształtowanie dominacji językowej;
• rozwój mowy u dzieci dwujęzycznych;
• profilaktyka zaburzeń mowy i języka u dzieci dwujęzycznych;
• praktyczne sposoby na dwujęzyczne życie w rodzinie;
• edukacja dwujęzyczna – charakterystyka nauczania języka polskiego jako drugiego;
• umiejętność czytania i pisania po polsku – ważne narzędzie wspierania dwujęzyczności;
• specyfika nauczania młodszych i starszych dzieci dwujęzycznych oraz dzieci dwujęzycznych z różnymi dysfunkcjami;
• rola prestiżu Polski i języka polskiego w podtrzymywaniu dwujęzyczności dzieci polskich wychowywanych za granicą;
• praktyczne sposoby na dwujęzyczną edukację (dyskusja)
Zajęcia rozpoczęły się od podkreślenia roli dialogu w wychowaniu oraz edukacji dzieci dwujęzycznych i nie tylko. Logopedia, jako nauka zajmująca się komunikacją, dba o wykształcenie w uczniu umiejętności skutecznego przekazywania komunikatu. W przypadku dzieci polskich wychowujących się dwujęzycznie poza Polską podstawowym obowiązkiem rodziców i nauczycieli polonijnych jest zadbanie o tę umiejętność w obu językach. Tylko człowiek, który potrafi skutecznie komunikować się w dwóch językach, czyli wyrażać w sposób zrozumiały dla ogółu swoje myśli za pomocą dwóch kodów językowych, może funkcjonować w obu kręgach kulturowych. To z kolei czyni go osobą w pełni dwujęzyczną.
W pierwszej części zajęć uczulono uczestników na potrzebę promowania zwykłej rozmowy pomiędzy rodzicem a dzieckiem oraz pomiędzy nauczycielem a uczniem, co automatycznie wzmocni ich relację oraz rozwój dwujęzyczny. Poprzez zdominowanie naszego życia przez różnego rodzaju ekrany (TV, komputer, tablet, smartfon) często musimy przypominać sobie i naszym dzieciom o zasadach dialogu, jak np. kontakt wzrokowy, nieprzerywanie rozmówcy, niezbaczanie z tematu. Te zasady są niezwykle ważne dla skutecznej komunikacji u osób dwujęzycznych, szczególnie w ich słabszym języku, którym jakże często jest język polski. Obecni na warsztatach ćwiczyli dialogi na wylosowany temat, a następnie wspólnie omawiali, jak dany temat wpływał na emocje oraz, jak trudno było czasem wyodrębnić słowa rozmówcy w hałasie. Bardzo podobne zajęcia można również prowadzić na lekcjach w szkołach polonijnych z dostosowaniem tematów do wieku uczniów.
Oprócz podkreślania roli dialogu w dwujęzycznym wychowaniu i edukacji oraz koncentracji na skuteczności komunikacji szkoleniu przyświecała idea traktowania dwujęzyczności jako niezwykłego daru, który niesie ze sobą wiele korzyści, ale wymaga też pracy i wytrwałości.
Pojęciem niezmiernie silnie związanym z dwujęzycznością jest dwukulturowość, która pozwala nam czerpać z dwóch kultur, pomiędzy którymi nie musimy wybierać. Wychowanie w atmosferze akceptacji dla obu języków i obu kultur gwarantuje prawidłowy rozwój emocjonalny i społeczny dziecka dwujęzycznego. Dwujęzyczność i dwukulturowość daje nam dwa razy więcej, a nie dzieli na pół.
Dyskusje warsztatowe oraz rozmowy kuluarowe były bardzo ożywione, co świadczy, jak mocno poruszający dla uczestników jest temat dwujęzyczności, zarówno z punktu widzenia nauczyciela, jak i rodzica.
Piękna okolica Ardenów, w których znajdował się ośrodek szkoleniowy sprzyjała spacerom oraz integracji uczestników.
Podczas zajęć przekazano uczestnikom również podstawowe informacje dotyczące profilaktyki logopedycznej, czyli wspomagania rozwoju mowy oraz zapobiegania wystąpieniu zaburzeń mowy. Podkreślano szczególnie mocno potrzebę wczesnej konsultacji z logopedą w przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych z rozwojem mowy dziecka. Rolą nauczyciela jest również zwracanie uwagi rodziców na trudności komunikacyjne dziecka oraz niepozwalanie im na usprawiedliwianie tych trudności „zmaganiem” się z dwoma językami. Dwujęzyczność zwykle nie wywołuje zaburzeń mowy, ani znacząco mowy nie opóźnia. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów konieczna jest wizyta u logopedy, który ustali prawdziwa przyczynę problemów dziecka oraz w razie potrzeby rozpocznie działania terapeutyczne. Przećwiczono również różne zabawy logorytmiczne, które można wprowadzać na lekcjach w szkołach polonijnych. Dzieci dwujęzyczne je uwielbiają!
Kolejnym ważnym zagadnieniem w edukacji dzieci dwujęzycznych poruszonym na szkoleniu było rozwijanie słownictwa dotyczącego emocji. Umiejętność precyzyjnego nazwania tego, co czuję, pozwala mi na akceptację tych emocji i uporanie się z nimi. U dzieci dwujęzycznych natomiast często słownictwo to często wymaga uzupełnienia. Na szkoleniu wykorzystano do tego zabawę: zgadnij, co czuję?
Opinie uczestników:
Wiedza zdobyta na szkoleniu – nieoceniona, kontakty podtrzymane, a Pani Aneta kompetentna aż do bólu. Zaraża nas swoja pasją, wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie logopedii, bilingwizmu i nie tylko.
